شرحی بر زیارت اربعین3

فراز چهارم:
قاتلان امام حسین علیه السلام

- وَ قـَدتـَوازَرَ عـَلـَیه مَن غـَرَّته الدُنیا؛ کسانی بر علیه او( امام) همدست شدند کهدنیا آنها را فریب داد.
- و باعَ حـَظـَّهُ بالاَرذَلِ الاَدنی وشَری اخِرَتـَهُبالثـَّمَنِ الاَوکـَس ِ؛ و بهره هستی خود را به بهای ناچیز و پستی فروختند و آخرتخود را به بهای کمی دادند.
- و تـَغـَطرَسَ وتـَرَدّی فی هواه؛ گردن فرازی کردهو خود را در پرتگاه هوس انداختند.
- و اَسخَطَکَ و اَسخَطَ نـَبیکَ ؛ و تو و پیغمبر تورا به خشم آوردند .
- و اَطاعَ مِن عِبادِکَ اهلَ الشـِّقاق ِ وَ النفاق؛و آن( دنیا پرستان) پیروان بنده هایت شدند که خلاف انگیز و نفاق انگیز بودند.
- و حـَمـَلـَة َ الاوزارِ المـُستوجبینَ النار؛ وبار گناه به دوش کشیده و به آتش سزاوار شدند.
- فـَجاهدهُم فیکَ صابراً مُحتـَسـباً؛ پس ( امام)جهاد کرد با آنها درحالی که شکیبا بود.
- حتی سُفـِکَ فی طاعـَتِکَ دمه؛ تا این که در ( راه)طاعت تو خونش ریخته شد.
- وَ استـُبیحَ حَریمَهُ ؛ هتک حرمت به حرم امام مباحشد.
امام صادق علیه السلام در این فراز از زیارت بهتوصیف قاتلان می پردازد که ما در این اینجا به عرض از آنان را معرفی می نماییم.
عمربن سعد بن ابی وقاص یکی از افرادی از که درجریان حادثه کربلا نقش بسزایی را ایفا می نماید. سعد پدر عمر از مسلمانانی است کهدر سالهای نخست بعثت رسول اکرم صلوات الله علیه مسلمان شد و در راه دین، شکنجه ومحرومیت دیده بود که فتح ایران و بنای کوفه به دست او انجام شد؛ ولی مانند بسیاریاز یاران رسول خدا(صلی الله علیه واله) علاقه به دنیا بر او غالب گشته و در ماجرایخلافت حضرت علی علیه السلام با آن حضرت بیعت نکرد و در سال 55 یا 58 از دنیا برفت . عمربن سعد؛ اگرچه به خاطر شخصیتمعروف پدرش نام درخشانی داشت؛ اما مرد دنیاپرست و بُزدلی بود که بر طبق روایاترسیده، رسول اکرم(صلی الله علیه واله) و امیرالمؤمنین علیه السلام او را مذمتکردند، به همین جهت پدرش هم از او راضی نبود، به طوری که او را از ارث محرومنمود.(3)
نقش عمربن سعد در کربلا، بسیار اساسی بود؛ زیرا اوفرمانده کل و جنگ در کربلا، از طرف ابن زیاد بود که پیش از ورود امام حسین علیهالسلام به سرزمین کربلا، مأموریت یافته بود که با چهار هزار نفر از مردم کوفه برایبازپس گرفتن یکی از شهرهای استان همدان برود و فرمان حکومت "ری" را نیزبه نام او صادر کرده بود.
"شمربن ذی الجوشن" یکی دیگر از سران وفرماندهان در حادثه کربلا بود. وی در زمان حضرت علی علیه السلام جزو شیعیان وطرفداران حضرت به شمار می آمد، او در جنگ صفین از افراد تحت فرمان امیرمؤمنان بودو در جنگ با معاویه شرکت داشت و شجاعت زیادی از خود نشان داد.(4)
وی علی رغم این که در زمره یاران حضرت علی علیهالسلام بود؛ ولی همانند بسیاری از دوستان حضرت، عاقبت به خیر نشد؛ چرا که بر اثرگرفتاری نفسانی، در ردیف دشمنان حضرت و وطرفداران بنی امیه قرار گرفت.
اینها نمونه هایی از قاتلان امام حسین علیه السلامبودند که به وسیله حبّ دنیا و مقام وسوسه شده و با فرزند پیامبر اکرم صلی اللهعلیه و آله جنگیدند و امام را به شهادت رساندند.
دلائلی نقلی و تاریخی متذکر این نکته است که عاملدنیاپرستی و منفعت طلبی در حادثه کربلا نقش اساسی داشته است. فرزدق شاعر می گوید:من در سال شصت هجری که م از کوفه عازم مکه و انجام مراسم حج بودم با امامحسین علیه السلام ملاقات نمودم، حضرت از من سؤال کرد: از کوفه چه خبر داری؟ گفتم:قلوب النّاس معک و سیوفهم مع بنی امیّه و .؛ مردم دلهاشان با توست ، ولی شمشیرهاشانبا بنی امیه است و .(5) سپس حضرت امام حسین علیه السلام در طی بیان مطالبیفرمودند: "انّ النّاس عبید الدّنیا و الدّین لعقٌ علی السنتهم یحوطونه مادرّتمعائشهم فاذا محصوا باالبلاء قلّ الدّیّانون؛ به راستی که مردم، بندگان دنیا هستندو دین و دینداری بر سر زبان و لقلقه آنهاست و دین را فقط زمانی می خواهند که وسیلهای برای تأمین دنیای آنان شود؛ اما وقتی که به گرفتاری و بلا مورد آزمایش قرار میگیرند ، دینداران حقیقی ، بسیار اندک هستند".(6)
همیشه در طول تاریخ انسان ، دنیا پرستی و قدرتخواهی ، عامل انحراف بشر بوده و هست. بعضی از قاتلین حسین علیه السلام نیز گرفتاردنیا و خواسته های آن شدند. آنچه را به طور قطع می توان گفت این است که عاملدنیاخواهی در رؤسا و فرماندهان لشکرها همانند عمر سعد و شمر و عاملان اصلی جنگ(یزید و ابن زیاد) نقش اساسی داشته است ؛ زیرا آنها به طور یقین به مقام حسین علیهالسلام و حقانیت او آگاهی داشتند؛ ولیکن به خاطر منافع دنیوی و رسیدن به قدرت ،راضی به قتل آن حضرت شدند ، چنانکه عامربن مجمع بعیدی به امام گفت: "امّا رؤساؤهم فقد اعظمت رشوتهم وملئت غرائزهم ؛ اما رؤسای آنها که رشوه فراوان به آنان داده شده و خورجین هاشان پرشده است، لذا همه یکدست علیه تواند." علاوه بر رؤسا تعدادی دیگر در لشکر دشمنبودند ، علی رغم آگاهی به حقانیت و مظلومیت حسین علیه السلام ، به خاطر از دستندادن دنیا و زن و بچه در قتل حسین شرکت نمودند؛ البته آنها کسانی بودند که واقعاًنماز می خواندند و شهادتین می گفتند ؛ ولیکن به خاطر شکم و ریاست یا ترس از دادنجان و دنیای خود ، برخلاف اعتقاد خود با حسین علیه السلام جنگیدند ، به همین جهتجنگ اصحاب ابن زیاد در راه عقیده و ایمان نبوده ؛ بلکه جنگ با عقیده و خود بودهاست ؛ یعنی آنها کسانی بودند که به خاطر شکم با اعتقادات خود جنگیدند ، به همیندلیل یعنی آنها کسانی بودن که به خاطر شکم با اعتقادات خود جنگیدند ، به همین دلیلآنها از کفّاری که در راه عقیده خود می جنگیدند ، پست ترند ، عقاد در همین باره میگوید: "در پستی یاوران یزید همین بس که در کربلا به جهت اعتقادی به کرامت وحق آن حضرت داشتند از مقابله رو در رو با وی می هراسیدند؛ ولی پس از شهادت ، لباساو و اهل بیتش را در میان اموال غارت شده بیرون می آوردند و اینان اگر به دین او ورسالت جدّش هم کافر بودند این عمل آنها در مذهب مردانگی پست ترین کار بود".(7)
البته خیانت و فاجعه به این بزرگی را نمی توان باعامل دنیا طلبی فرموله کرد؛ زیرا غریزه منفعت خواهی، کم و بیش عامل انحراف بیشترانسان ها می شود؛ ولیکن در بعضی از اعمال همانند قتل و کشتار باید خبث باطن واسارت کامل دنیوی، غرق شدن در شهوات و از خود بیگانگی کامل را عامل داشت، چنانکهعقاد می گوید: "آنان مسخ شدگان زشت رویی بودند که سینه هایشان از کینهفرزندان آدم آکنده بود، به ویژه از کسانی که اخلاق استوار و آثار نیکو داشته اند وبه همین دلیل تمامی کینه های خود را از روی دشمنی با وی بر سر آنان ریختند، هر چندکه از این کار پاداش و غنیمتی نصیبشان نشد."(8)
پس در کربلا، دنیا چشم و دل یزید، ابن زیاد، شمر،عمر سعد و امثال آنها را کور کرده بود، به طوری که با فجیع ترین وضع ممکن، فرزندپیغمبر صلی الله علیه وآله و نور چشم فاطمه (س) را به شهادت رساندند که لعنتخداوند بر تمام آنها باد.

فراز پنجم:
عبرت آموزی از سالار شهیدان

- اشهَدُانـَّکَ اَمینُ الله وابنُ امینهِ؛ گواهی می دهم که تو امانت دار خدا و پسر امانتدار او هستی.
- عِشتَ سَعیداً وَ مَضَیتَ حَمیداً وَ متَّ فـَقیداًمـَظلوُماً شهیداً؛ گواهی می دهم که سعادتمند زندگی کردی و ستوده در گذشتی، وهنگامی که رحلت کردی از وطن خود دور بودی و در حالی که ستم دیده بودی، به شهادترسیدی.
- و اشهـَدُ انَّ الله مـُنجـِزٌ ما وَعـَدَکَ ؛ وگواهم که خدا وفا کند بدان چه تو را وعده داد.
- و مُهلِکٌ مَن خـَذلـَکَ و مُعـَذبٌ مَن قتلکَ؛ و (خدا) هلاک کند هر آن کس که تو را رها کرده و ترک گفته وعذاب کند کسی که تو را کشت.
- و اشهـَدُ انـَّکَ وَفیتَ بِعَهدِ الله؛ و گواهی میدهم که به عهد خدا وفا کردی .
- و جاهـَدتَ فی سـَبیلِهِ حتی اتیکَ الیـَقینُ ؛ ودر راه (خدا) ، تا رسیدن لحظه مرگ جهاد کردی .
آن حضرت به دلیل موقعیت خاصّی که برایش پیش آمده،درس های زیادی به طور عملی به تمام انسان های تاریخ و جوامع بشری داده است که بهاختصار بیان می کنیم:

الف- فضایل شخصی و فردی:

1- توحید وعرفان.
2- عبادت و بندگی.
3- ترک از خودبیگانگی در برابر دنیا و خواسته های آن.
4- تسلیم در برابر رضای خداوند.
5- آگاهی و شناخت به تمام ارزش های الهی و انسانی.
6- شجاعت و مروّت.
7- استقامت و پایداری در برابر ناملایمات و سختی ها.
8- عزّت نفس و مناعت طبع.
9- عفو و بخشش.
10- نترسیدن از مرگ و شهادت و استقبال نمودن از آن.
و دیگر ویژگی های فردی که در کتب دیگر مطرح است

ب- اجتماعی و ی:

***استاد حاج غلامرضا سازگار***

اشعار امام رضا (ع) - حاج علی انسانی

رحلت جانگداز نبی اکرم صلی الله علیه و آله